.frysk hynder - bezoek

Na een gemiste kans eerder deze maand, zijn we zaterdag alsnog spontaan naar Friesland gereden om een bezoek te brengen aan de Us Heit bierbrouwerij, waar ook de distilleerderij van Frysk Hynder is gevestigd. Op de biermarkt is de brouwerij zeker geen grote speler in Nederland, want over de 300.000 liter die Us Heit per jaar aan bier produceert, doet Heineken ongeveer vijf kwartier.

.frysk viltje

De eigenaar van de bierbrouwerij heeft in 1999 een stage gelopen bij een Schotse distilleerderij en heeft het idee mee naar huis genomen om in 2002 de eerste Frysk new make spirit uit de ketels te laten vloeien. Tien jaar later is de distilleerderij met ongeveer 10.000 flessen per jaar een kleine, maar zeker interessante speler geworden op de, met name Nederlandse, whiskymarkt.

Bij de brouwerij aangekomen kregen we eerst een versnapering aangeboden, die in de prijs van de rondleiding is meegenomen. De rondleiding is algemeen, wat wil zeggen dat de groep bestaat uit bier- en whiskyliefhebbers, die na afloop een andere versnapering voorgezet kunnen krijgen.

Omdat het proces van het maken van bier en whisky op de Schotse methode tot een bepaald punt redelijk gelijk is, was het voor de bierbrouwer uiteindelijk een relatief kleine uitbreiding om een tweetal kleine keteltjes toe te voegen aan het machinepark van de brouwerij.

distilleer ketels bovenop
de kleine mastun

Het gerst, dat Us Heit zoveel mogelijk inkoopt in de noordelijke provincies van Nederland, wordt in de distilleerderij zelf gemout en gedroogd, een proces dat in één en dezelfde ketel plaatsvindt. Het drogen van het gemoute gerst gebeurd voor de whisky met beukenhout. Na het drogen wordt de ontkiemde gerst door een externe partij gemalen, wat overigens het enige proces is dat niet bij Us Heit in huis plaatsvind.
De teruggekomen "havermout" wordt met onthard kraanwater verzameld en tot wort gemaakt in de kleine mashtun, waarna men het in de slechts 2000 liter grote gist tank met zo'n 1000 liter tegelijk laat fermenteren totdat het klaar is om gedistilleerd te worden in de schattige ketels, die bovenop de mashtun zijn geplaatst. Helaas was het niet toegestaan om foto's te maken tijdens de rondleiding, dus heb ik hier een fotootje gepikt van de website van de distilleerderij.

In één van de ruimtes van de brouwerij, waar de voorraad flessen, kratten en etiketten staat, liggen een kleine honderd houten vaten met alle whisky die de distilleerderij op dit moment heeft rusten. Men gebruikt bij de Frysk Hynder een viertal typen vaten; ex-port, ex-sherry, ex-cognac en ex-wijn. De laatste is het type vat waarvan de laatste twee à drie jaar de whisky uit gebotteld wordt zodra ze iets, maar niet veel ouder is dan de vereiste drie jaar. Alle whisky bij de Frysk Hynder gaat met 65% op vat en wordt tijdens het bottelen teruggebracht naar 40%, waarbij wèl weer bronwater wordt gebruikt. Het bottelen is een proces dat overigens volledig met de hand gebeurd, net als het etiketteren van de flessen. Naar verluidt komt er binnenkort een vijf jaar oude whisky op de markt die als cask-strength gebotteld wordt vanuit een serie sherry vaten. Ik ben benieuwd. Tot nog toe worden allen vaten éénmalig gebruikt, waarna de vaten naar een mosterd fabriek in Limburg gaan, wat een prima mosterd voortbrengt.

Na de rondleiding kreeg een deel van de groep een bierproeverij. Omdat mijn vrouw de aangewezen persoon was om terug te rijden, was ik in deze groep de enige die (blind) een viertal whisky's te proeven kreeg. Omdat er een viertal houtsoorten wordt gebruikt om de whisky te laten rusten, ging ik op zoek naar de verschillende soorten hout waarop de whisky had gerust, iets dat veel moeilijker bleek dan ik in eerste instantie had verwacht.

De eerste whisky was zacht en erg zoet, waardoor ik neigde om een bourbon finish te noteren. De tweede was wat wrang en ik kon niet echt een type vat ontdekken om op te schrijven. De derde had vrij duidelijk een rode wijn smaak en had een zachte, zoete afdronk, terwijl de vierde tot mijn verrassing een geturfde geur en smaak had, waardoor ik het gewoon niet meer wist en de whisky's maar op mijn gebruikelijke manier ben gaan scoren, waardoor ik op de volgorde 3, 4, 1, 2 uitkwam, van lekker naar minder lekker.
Uiteindelijk bleek ik enorm op het verkeerde been gezet, omdat het bij de proeverij niet vier Frysk Hynders te proeven had gekregen maar slechts één. Tot mijn verrassing was de Frysk Hynder de derde whisky, mijn persoonlijke "winnaar" van de dag. De vierde whisky bleek de uitstekende Lagavullin - 16, de eerste was een Four Roses (inderdaad bourbon dus) en bij de tweede (en laatste in mijn scores) ging het om de Famous Grouse. Ik had niet verwacht tot deze uitslag te komen, zeker omdat mijn algemene voorkeur al snel richting Islay gaat, en Lagavullin toch zeker een serieuze speler is op dat eilandje.

Voorlopig dus van mij niets dan lof voor de whisky dus die Frysk Hynder produceert. Hier een serieuze poging tot een proefnotitie, in mijn eigen omgeving en omstandigheden.

.uitstekend uitgeruste whiskybar

Ná de rondleiding en proeverij, besloten we om een hapje te gaan eten bij het restaurant dat op de website van Frysk Hynder wordt aangeraden als afsluiting van een dagje whisky proeven. Hierdoor kwamen we uit bij Schots restaurant de Koebrug in het pittoreske Stavoren. Bij het restaurant zit ook een uitstekend voorziene whiskybar, met ruim vierhonderd whisky's op voorraad, waarvan een groot deel bestaat uit bijzondere edities van onafhankelijke bottelaars. Nog voordat we het voorgerecht hadden gekozen besloten we al dat we zouden overnachten in één van de Bed & Breakfasts om de hoek van het restaurant.
Een goed idee, want tijdens én na de maaltijd heben we allebei nog een klein aantal whisky's geproefd uit het assortiment. Absoluut een plek om naar toe te gaan als je eens (in kilt!) ontvangen wilt worden in een huiselijk, Schots aanvoelende accommodatie met een uitstekende kaart en goed gevulde bar.

Zomaar een zaterdag, waarop we eigenlijk niet veel van plan waren. Heerlijk.

.frysk hynder website